Böyle korkunç bir sonbaharda
Çiçek açamama korkusuyla erguvan,
Yiten ümitlerinden yorgun düşer
Ümit dolu tebessümüyle tomurcuk verir o, baharda
Çiçek açar
Nima Yûşîc
May 12
Erguvan
May 12
İnşirah
“Hiç doğmamış olmayı dilerdim”. Bu cümle terapi odasının orta yerine mıhlanıyor, doktoru hareketsiz, hastayı geleceksiz bırakarak havada asılı kalıyor. Mazinin derin dehlizlerinden yolunu bulmuş bir uğultu, yaşayan her şeyi donduruyor. O, orada kaldığı sürece kımıldayacak bir boşluk bırakmıyor bize, nereye kıpraşsak orada bir heyula gibi yolumuzu kesiyor. Kimi insanlar hayat boyu bir yük taşıyorlar sırtlarında, onu yitirmeye kıyamıyor, denklerini çözüp yeniden bağlayarak bir ömrü tüketiyorlar. “Yorgunum o halde varım, bir yüküm var o halde varım”. Nicedir buraya geliyor, ama galiba bir tavsiye almaktan çok kendi sesinin bu odada nasıl yankılandığını duymak istiyor. Beni kendi acısına tanık tutmak için karşımda oturuyor ve ne konuşursak konuşalım, başladığımız yere geri dönüyoruz. Kısa süreliğine içine alıyor sesimi, ne ki mazinin feryatları kısa sürede bu sesi de boğuyor ve ona yaşadığı her şeyin, kocaman bir mağlubiyete dönüştüğünü haykırıyor. Onca acının yüküyle kamburlaşmış bir beden, ama onları salıvermeye de kıyamıyor. Kendisini onlardan geçirerek tanımlayabiliyor sadece, kıblesi kendi mağduriyeti. Ruhun yaralarından kendilerine bir harita çıkaranlar, işaret yıldızı olarak sadece o yaraları takip edenler, ne kadar yürürlerse yürüsünler yolları hep uzun ve soğuk bir geceye, çocukluğa çıkar.
Kendimizi nasıl hikaye ediyoruz? Bütün mesele burada düğümleniyor. Zira bizi mutsuz eden şey olayların kendisi değil, bizim onlara verdiğimiz anlam. Onca zorluktan arta kalan bir insanın hikayesini, geçmişin zehirli oklarıyla delik deşik edilmiş bir kazazedenin hikayesi olarak mı okuyacağız, yoksa her şeye rağmen direnmiş, düştüğü yerden kalkmayı bilmiş mukavim bir ruhun hikayesi olarak mı? Kendi hikayemizi nasıl yazdığımız, ıstırapla nasıl baş ettiğimize dair bir fikir veriyor. Yeterince iyi anne babalık görmemiş birinin ömür boyu bu mahrumiyeti bayraklaştırması bir şeydir, bu kişinin kendi çocuklarına doğru bir anne babalık yapabilmek için imkanlarını seferber etmesi bir başka şey. İlkinde hayatı tüketen, diğerinde ise onu onaran bir taraf var. Ne kadar canlıyız? Hayata bir şeyler vermeye ne kadar gayret ediyoruz? Kendimizi ‘korunmaya muhtaç’ bir çocuk olarak hikaye ettiğimizde hayattan hep istemeye hakkımız olduğunu düşünüyor ve ona bir şeyler vermeye yanaşmıyoruz. Canlılık hayata katılmaktır, onunla ve onu oluşturan her şeyle bir alış verişe girmektir. Bizi de içine alabilen bir hayat daha zengindir, tıpkı hayatı içimize aldığımızda bizim zenginleştiğimiz gibi. “Her türlü keder” diyor Karen Blixen, “bir hikayeye dönüştürüldüğünde veya bir hikaye anlatabildiğinde, tahammül edilebilir hale gelir”.
Çocukluğun yaralarından özgürleşmenin, zorlukları alt ederek olgunlaşmanın binlerce yolu var. ‘Yaralı çocuk’a saplanıp kalmak bizi gitmekten, gelişmekten alıkoyar. Değişmekten korkarız: Yetersizlik, değersizlik ve reddedilme hisleri ruhumuzu öyle bitap düşürmüştür ki ışıltılı bir geleceğe bir yol bulabileceğimizi aklımıza bile getiremeyiz. Hayat bize o ilk yaraların merceğinden kırılarak ulaşır. Renkler, şekiller, sesler içimize değmeden önce, o merceğin inhiraf süreçlerinden geçer. O ilk acı, ilk örselenme iyileşmediği sürece erişkin hayatımızda kendisini daima tekrar etme eğilimindedir. Acının melankolisi.
Sevgi, zekayı büyüten tek duygudur. İnsan kalbiyle kendisine değecek, onu kendi varlığı içinde doğru bir biçimde görecek, onunla olacak birini arıyor. Sevginin içimize girmesine izin vermemiz gerek. Gözlerinde ışıltıyla bize bakmakta olan kişinin bu sevgisini ne kadar alıyoruz içeri? Onun bizi sevmesine izin verebiliyor muyuz? Bu dünyada insanın uğrayacağı en büyük kötülüklerden biri, kayıtsız kalınmaktır. Görünmez ve duyulmaz olmak. Biri varlığımıza bir yankı, acımıza bir cevap versin isteriz. Bazı yaralar iyileşmez, sadece anlaşılmak ister. Ancak anlaşıldıklarında geçip giderler, hatta başkalarının acılarını ifade edebilmeleri için bir kanal oluşturarak. Vermek almaktır. Bizden esirgenmiş olanı biz başkasından esirgemediğimizde, ıstırap bir armağana dönüşür. Benden esirgenmiş olan beni utandırmasın yeter ki, bu benim kusurum değildi, yaşadıklarım beni daha az insan yapmaz. Tam aksine başkalarına sevgi, anlayış, nezaket ve merhametle yaklaşabilmem için bana bir yol açar. Acı tiryakiliğinden kurtulabilmek için o incinmiş çocuğu iyileştirebilmemiz gerek. Başka insanları, bizim geçmişte karşılanmamış çocuksu ihtiyaçlarımız için zorlamak, insan ilişkilerinde hüsran doğuruyor. Oysa sevmek feragat edebilmekte gizlidir. Benden esirgenmiş olanı kimseden istemiyorum. Sevdiğime yer açmak için, kendi benliğimi geri çekiyorum.
Ruhun yara aldığı her seferinde bir yardım ümidi de vardır. Bu kez bir el uzanacak ve beni buradan çekip çıkaracak. O el uzanmadığında hayal kırıklığı ve güven kaybı büyür. Ama belki de o el çok önceleri bize uzanmıştır da farkında değilizdir. Belki göğsümüzü genişletecek olan yanı başımızdadır.
Daraldığında, sıkıldığında, hiç doğmamış olmayı dilediğinde İnşirah’ı oku.
“İnşirâh” açılmak, genişlemek, sevinmek manalarına gelir. Duhâ sûresinden sonra Mekke’de inmiştir. 8 (sekiz) âyettir. Bu sûrede Peygamberimizin, çocukluğunda risalete hazırlamak üzere kalbinnin açılıp arıtılmasından söz edilmektedir. Ayrıca, onun getirdiği dindeki kolaylıklara dikkat çekilerek Allah’a şükretmeye teşvik edilmektedir.
Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla
1. (Ey Muhammed!) Senin göğsünü açıp genişletmedik mi?
2,3. Belini büken yükünü üzerinden kaldırmadık mı?
4. Senin şânını yükseltmedik mi?
5. Şüphesiz güçlükle beraber bir kolaylık vardır.
6. Gerçekten, güçlükle beraber bir kolaylık vardır.
7. Öyleyse, bir işi bitirince diğerine koyul.
8. Ancak Rabbine yönel ve yalvar.
Kur’an-ı Kerîm’in doksandördüncü suresi, sekiz ayet, yirmidokuz kelime ve yüzüç harftir. Fasılaları, kâf, elif ve be harfleridir. Sure Mekkî olup “şerh” suresi diye de adlandırılır. “Duha” suresinden sonra inmiştir ve konusu da bu surenin konusuyla yakından ilgilidir. Hatta bazı âlimler bu iki sureyi bir sûre saymıştır.
“Duha” suresi, vahyin birkaç gün kesilmesi ve Resulullah’ın gönlüne bir sıkıntının çökmesi üzerine inmiş gönlüne ferahlık gelmişti. İnşirah suresi bu ferahlığı pekiştirerek şanını yüceltmekte ve ona verdiği nimetleri sıralamaktadır.
Surenin meali şöyledir:
“Biz senin göğsünü açmadık mı? Atmadık mı üzerinden yükü? Ki (o ağırlığından) sırtını çatırdatmıştı! Senin şanını yükseltmedik mi? Muhakkak ki her güçlükle beraber bir kolaylık vardır. Evet her güçlükle beraber bir kolaylık vardır. O halde (işlerinden) boş olduğun zaman uğraş (ibadetle meşgul ol) ve Rabbine rağbet et (O’nun rızasını, O’nun sevgisini kazanmağa çalış)”
Bu surede anlatıları şerh-i sadr yani Hz. Peygamberin göğsünün yarılması olayından maksadın ne olduğu tartışılmışsa da genellikle İsra hadisesindeki şerh-i sadr olduğu kabul edilmiştir. Hz. Peygamber bir defa, on yaslarında, bir defa da Mirac öncesinde “göğsün genişletilmesi ameliyesi” ne tabi tutulmuştur. Sure, insanın manevî bakımdan yetişmesinde, kemâle ermesinde büyük önemi olan “İnsan sadrı”na dikkati çekmektedir.
Sûreye ad olan “göğsün genişlemesi (şerh-i sadr)” olayının ilkini Allah Resulu şöyle açıklar: Ebû Hureyre (r.a), Hz. Peygamber’e, ilk peygamberlik belirtisinin ne olduğunu sorar. Hz. Peygamber (s.a.s) şöyle cevap verir: “On yaşlarında iken sahrâya (çöl) çıkmıştım. Başımın üstünde bazı sesler işittim. Bir adam diğerine, “İşte bu o değil mi” diye soruyor, diğeri “evet” diyordu. Bunlar daha önce gördüğüm hiçbir kimseye benzemiyordu. Yürüyerek yanıma geldiler. Birisi kollarımdan tuttu. Hiçbir şey hissetmiyordum. Birisi “yan yatır” dedi. Zorlamadan ve çekmeden beni yatırdılar. Birisi, “göğsünü yar” dedi. Göğsüme çıktı, kan ve acı olmaksızın, göreceğim şekilde göğsümü yardı. “Kin ve hasedi çıkar” dedi. Kan pıhtısı benzeri şeyleri çıkarıp attı. “Şefkat, merhamet ve rahmet doldur” dedi. Çıkardığı şey gümüşe benziyordu. Sonra sağ ayağımın baş parmağını hareket ettirdi ve şöyle dedi: Haydi git ve selâmet bul”. Oradan, küçüklere karşı şefkatli büyüklere karşı merhametli olarak döndüm” (Ahmed b. Hanbel, Müsned, V, 139; İbn Kesir, Tefsîru’l Kur’ani’l-Azîm, İstanbul 1985, VIII, 451)
Taşınması Hz. Peygamber’e ağırlık veren yükün sırtından atılması “geçmiş ve gelecek günahlarının bağışlanmış olması”dır. Kur’an-ı Kerîm’de şöyle buyurulur: “Allah, bu fethi sana, geçmiş ve gelecek günahlarını bağışlamak, üzerine olan nimetini tamamlamak, seni dosdoğru bir yola iletmek ve seni sanlı bir zaferle muzaffer kılmak için ihsan etti” (el-Feth, 48/2-3).
Hz. Peygamber’in şanının yüceltilmesi; kelime-i şehadet, ezan, namazdaki tehiyyât, Allahumma salli ve Allahumma bârik duaları gibi doğrudan O’nunla ilgili dua ve niyazlarda açıkça görülür. Ancak, onun ins ve cinnin peygamberi oluşu, âlemlere rahmet olarak gõnderilmesi, evrensel ve son tevhîd dinini temsil etmesi en büyük şereftir.
Her zorluktan sonra kolaylığın iki defa tekrar edilerek bildirilmesi, müminleri zorlukları göğüslemeye teşvik etmektedir. Her gecenin gündüzü, karanlığın aydınlığı olduğu gibi, zulmün arkasından da adâletin, küfrün ardından İslâm hâkimiyetinin gelmesi umulur. Ancak bu kolaylıklara ulaşmak için yüce Allah’a yönelme ve kulluk gereklidir.
May 04
Ezansız Semtler
Kendi kendime diyorum ki: Şişli, Kadıköy, Moda gibi semtlerde doğan, büyüyen, oynayan Türk çocukları milliyetlerinden tam bir derecede nasip alabiliyorlar mı? O semtlerdeki minâreler görülmez, ezanlar işitilmez, Ramazan ve kandil günleri hissedilmez. Çocuklar müslümanlığın çocukluk rü’yasını nasıl görürler?
İşte bu rüyâ, çocukluk dediğimiz bu müslüman rüyâsıdır ki bizi henüz bir millet halinde tutuyor. Bugünkü Türk babaları, havası ve toprağı müslümanlık rüyası ile dolu semtlerde doğdular, doğarken kulaklarına ezan okundu, evlerinin odalarında namaza durmuş ihtiyar nineler gördüler, mübârek günlerin akşamları bir minderin köşesinden okunan Kur’an’ı Kerim sesini işittiler; bir raf üzerinde duran Kitâbullâh’ı indirdiler, küçücük elleriyle açtılar, gülya- gı gibi bir rûh olan sarı sahifelerini kokladılar. İlk ders olarak besmeleyi şerifi öğrendiler; ramazanların, bayramların toplan atılırken sevindiler. Bayram namazlarına babalarının yanında gittiler, camiler içinde şafak sökerken Tekbir’leri dinlediler, dinin böyle bir merhalesinden geçtiler hayata girdiler. Türk oldular.
Bugünün çocukları büyük bir ekseriyetle yine müslüman semtlerde doğuyorlar, büyüyorlar, eskisi kadar derin bir tahassüs ile değilse bile yine müslümanlığı hissediyorlar. Fakat fazla medenileşen üst tabakanın çocukları ezansız yeni semtlerde alafranga terbiye ile yetişirken Türk çocukluğunun güzel rüyasını göremiyorlar. Bu çocukların sütü çok temiz, hilkatleri çok metin olmalı ki, ileride alafranga hayat Türklüğü büsbütün sardıktan sonra milliyetlerine bağlı kalabilsinler, yoksa ne muhit ne yeni yaşayış, ne semt, hiçbir şey bu yavrulara Türklüğü hissettirmez.
* * *
Ah! Büyük cedlerimiz! Onlar da Galata, Beyoğlu gibi frenk semtlerinde yerleşirlerdi, fakat yerleştikleri mahallede müslümanlığın nûru belirir, beş vakitte ezan işitilir, aşmalı minare, gölgeli mescid peydâ olur; sokak köşesinde bir türbenin kandili uyanır, hâsılı o toprağın o köşesi imana gelirdi; Beyoğlu’nu ve Galata’yı saran yeni yapıların yığını arasında o mescidlerden, o türbelerden bir ikisi kaldı da gördük ki cedlerimiz o kefere frenk mahallelerinin toprağına böyle nüfuz ederlerdi. Biz bugünün Türkleri bilâkis Şişli, Nişantaşı, Kadıköy, Moda gibi küçük bir şehri andıran yerlere yerleştik, fakat o yerler müslüman ruhundan ârî, çorak ve kurudur. Bir Üsküdar’a bakınız bir de Kadıköyü’ne, Üsküdar’ın yanında Kadıköy Tatavla’yı andırır. Eski Türklerin rûhları ile yeni Türklerin ruhları arasındaki farkı anlamak isterseniz bu son asırda peydâ olan semtlerle İstanbul içlerini mukayese ediniz. Medenileştikçe müslümanlıktan çıktığımızı tabii ve hoş gören eblehler uzağa değil. Balkan devletlerinin şehirlerine kadar gitsinler. Görürler ki baştan başa yenileşen o şehirlerin her tarafından çan kuleleri yükselir, pazar ve yortu günleri çan sesleri işitilir. Manzara halkın dinini ve milliyetini hatırlatır. O şehirler bizim yeni semtlerimiz gibi milli ruhtan ârî değildirler. Artık Türk milletinin ruhu bir rayiha gibi uçtu mu? Hayır, büyük kütlede yine o ruh var fakat biz son nesil bir sürü gibi büyük kafileden uzaklaştık, kaybolduk, fakat daha uzağa gitmeyeceğiz, dönmeyeceğiz, tekrar büyük kafileye iltihâk edeceğiz. Yeni tarzda yaşayışla cedlerimizin diyanetini meczedip, bizi bu çoraklıktan, bu karanlıktan, bu ufûnetten kurtaracak mürşidler, şairler, edibler, hatîbler yetişmedi fakat gayet tabii bir revişle büyük kafileye kendi kendimize döneceğiz.
Dinsizliğin, kayıtsızlığın aksülâmeli başladı bile. Çocukluktan beri diyanet yolundan ayrılmamış olan kardeşlerimiz bizim gibi rücû hislerini itiraf edenlere henüz inanmıyorlar. Onlara tamamıyla iltica edeceğimiz zaman da bizi birden tanıyamayacaklar. Çünkü onlardan çok ayrı, çok uzak düştük.
* * *
Dört sene evvel Büyükada’da oturuyordum, bayramda bayram namazına gitmeye niyetlendim, fakat frenk hayatının gecesinde sabah namazına kalkılır mı? Sabah erken uyanamamak korkusu ile o gece hiç uyumadım. Vakit gelince abdest aldım. Büyükada’nın mahalle içindeki sâkit yollarından kendi başıma camiye doğru gittim. Vâiz kürsüde vaazediyordu. Ben kapıdan girince bütün cemâatin gözleri bana çevrildi. Beni daha doğrusu bizim nesilden benim gibi birini, camide gördüklerine şaşıyorlardı. Orada o saatte toplanan ümmet-i Muhammed, içine bir yabancının geldiğini zannediyordu. Ben içim hüzünle dolu yavaş yavaş gittim. Va’zı diz çöküp dinleyen iki hamalın arasına oturdum. Kardeşlerim müslümanlar bütün cemaatin arasında yalnız benim vücudumu hissediyorlardı. Ben de onların bu nazarlarını hissediyordum. Vaazdan sonra namazda ve hutbede onların içine karışıp Muhammed -aleyhisselam- sesi kulağıma geldiği zaman gözlerim yaşla doldu. Onlarla kendimi yekdil, yekvücûd olarak gördüm. O sabah, o müslümanlığa az âşinâ Büyükada’nın o küçücük camii içinde, şafakta aynı milletin ruhlu bir cemaati idik. Namazdan çıkarken, kapıda âyândan Reşid Akif Paşa durdu. Bayramlaşmayı unutarak elimi tuttu: “Bu bayram namazında iki defa ımes’udum, hamdolsun sizlerden birini kendi başına camiye gelmiş gördüm! Berhûdâr ol oğlum, gözlerimi kapamadan evvel bunu görmek beni müteselli etti!” dedi.
Hem geldiğimi hem de bayramımı tebrik etti. Yanındaki eski adamlar da onun gibi tebrik ettiler. Bu basit hadiseden pek samimi olarak mahzuzdular. O sabah gönlüm her zamandan fazla açıktı.
* * *
Biz ki minareler ve ağaçlar arasında ezan seslerini işiterek büyüdük. O mübarek muhitden çok sonra ayrıldık, biz böyle bir sabah namazında anne millete tekrar dönebiliriz. Fakat minaresiz ve ezansız semtlerde doğan, frenk terbiyesiyle yetişen Türk çocukları dönecekleri yeri hatırlayamayacaklar!
Ve bir şiir:
ATİK-VALDE’DEN İNEN SOKAKTA
İftardan önce gittim Atik-Valde semtine,
Kaç def’a geçtiğim bu sokaklar, bugün yine,
Sessizdiler. Fakat Ramazan mâneviyyeti
Bir tatlı intizâra çevirmiş sükûneti;
Semtin oruçlu halkı, süzülmüş benizliler,
Sessizce çarşıdan dönüyorlar birer birer;
Bakkalda bekleşen fıkarâ kızcağızları
Az çok yakından sezdiriyor top ve iftarı.
Meydanda kimse kalmadı artık bütün bütün;
Bir top gürültüsüyle bu sâhilde bitti gün.
Top gürleyip oruç bozulan lâhzadan beri,
Bir nurlu neş’e kapladı kerpiçten evleri.
Yârab nasıl ferahlı bu âlem, nasıl temiz!
Tenhâ sokakta kaldım oruçsuz ve neş’esiz.
Yurdun bu iftarından uzak kalmanın gamı
Hadsiz yaşattı rûhuma bir gurbet akşamı.
Bir tek düşünce oldu tesellî bu derdime;
Az çok ferahladım ve dedim kendi kendime:
“Onlardan ayrılış bana her an üzüntüdür;
Madem ki böyle duygularım kaldı, çok şükür.
Yahya Kemal
May 01
Mehmet Başkak: Çocuklarınızı Korumanın En İyi Yolu, Çocuklarınızla Kaliteli Vakit Geçirmektir
Uzman Klinik Psikolog ve Hipnoz Uzmanı Mehmet Başkak, tehlikeli sanal oyunlarla başa çıkmak için beş yol öneriyor:
FARKINDA OLUN
Çocuklara cazip gelebilecek en son sosyal medya trendleri veya uygulamaları hakkında kendinizi eğitin. Öğretici kaynaklardan yararlanın. Mavi Balina, 48 Hour Challenge dahil bütün oyunlardan haberdar olun.
ÇOCUKLARINIZIN NE DİNLEDİĞİNİ VE İZLEDİĞİNİ TAKİP EDİN
Kapalı kapılar ardında çocuklarınızın ne dinlediğini ve izlediğini takip etmek zordur. Fakat şu da bir gerçek ki çocuklarınız ilk olarak sizi izliyor ve dinliyor. Sigara içiyorsanız bırakmanın bir yolunu bulun. Instagram, Twitter gibi sosyal medya hesaplarında zaman geçiriyorsanız, çocuklarınızı aklınıza getirin ve bu huyunuzu bırakın.
ÇOCUKLARINIZLA SAKİNCE KONUŞUN
‘Bu tür oyunlar tehlikelidir’ veya ‘hayatını karatır’, tarzı yaklaşımlarla iletişime geçmeyin. Çocuklarınıza açık uçlu sorular sorun ve gerçekten söyleyeceklerini sonuna kadar dinleyin.
ANNE VE BABALARDAN OLUŞAN BİR AKADAŞ TAKIMI KURUN
Çocuklara ve gençlere ebeveynlik yapmak gerçekten zorlu bir iştir. Bu zorlu işle başa çıkmak bir omza, desteğe, ihtiyacınız olacaktır. Ayrıca arkadaş sayınız arttıkça, çocuklarınıza göz kulak olacak insan sayısı da artacaktır.
ONLARA VAKİT AYIRIN
Para kazanmak zorunda olan ebeveynler olarak hayatımızın çoğu meşgul bir şekilde geçiyor. Aile yemekleri, film geceleri, aile bisiklet gezintileri veya diğer düzenli aktivitelerle onlara zaman ayırdığınızdan emin olun. Arabada, telefonunuzu kırmızı ışıkta kontrol etmek yerine, onu kapatıp yere koyun. Bir konuşma başlatın veya bir soru sorun. Çocuklarınızın tutkuları hakkında konuşun. Onları heyecanlandıran şeyleri öğrenin. Bu göz kamaştırıcı anlar çocuklarınız için gerçekten önemlidir.
Mavi Balina, önce hipnoz ediyor sonra öldürüyor
SANAL HİPNOZLA BEYİNLERİNİ YIKIYORLAR
Çocuklar ebeveynlerinden yeterince sevgi ve ilgi alamadıklarında, kendilerinden intihar etmelerini isteyen zayıf bir ilgi olsa bile onlara ilgi gösteren herkese karşı savunmasız kalırlar.
Buradaki en önemli unsur, çocukların önce kabul edilebilir tekliflerle, daha doğrusu direktiflerle oyuna dahil edilmesi ve sonraki adımlarda her söyleneni yapmaya koşullayan bir sanal hipnoz sürecine sokulması. İlk sorular itaat etmeye eğilimli, sorgulamayan, bilişsel becerileri yeterince olgunlaşmamış çocukları seçmeye yönelik. İlk sorulardan sonra ise oyun üzerinden gittikçe derinleşen bir sanal hipnoz süreci oluşur. Burada aslında önemli olan oyun oynamak değil; oyunun, oyuncunun risk içeren emirleri sorgulamadan uygulamasına yönelik, kötü amaçlı telkinlerle kurgulanmış olması. Basit adımlardan, zor adımlara doğru gelişen bir süreç söz konusudur. Körpe zihinlerin kendilerini öldürmeyi dahi oyunun bir parçası gibi düşünmelerini sağlayan bir algı 50 adımda inşa edilir. Oyunda subliminal (bilinçaltına hitap eden telkinler) de kullanılıyor.
Çocuklar, sonuncusu intihar etmek olan kendilerinden istenen 50 görevi yaparken, beyinleri yıkanmış bir duruma gelir. Bu şekilde intihar etmeleri gerektiğine, çünkü öbür tarafta onları daha iyi bir hayatın beklediğine veya intihar etmezlerse başlarına ya da ailelerinin başına kötü bir şey geleceğine inandırılırlar.
Oyunun arkasındaki kişiler, ergenlerin zihinlerini olabildiğince savunmasız hale getirmek için çeşitli yöntemler kullanıyor. Oyunun yöneticileri, gençlerin akıllarını kontrol edebilmek için sofistike psikoloji yöntemleri kullanıyor. Kurbanlarını internette sosyal medya gruplarından seçiyorlar, en savunmasız gençleri seçip, seçilenleri özel bireyler olduklarına inandırıyorlar. Sonra onlara intihar görevini vermeden önce 50 gün boyunca liste tutuyorlar. Bu süre zarfında, kurbanlar, çeşitli sembolleri vücutlarına keserek çizip, yöneticiye bir resim veya video göstererek sadakatlerini kanıtlıyorlar. Gençleri sabahları 04:20’de uyandırarak gün boyu mantıklı kararlar almalarını engelliyorlar ve onları yoruyorlar. Gençlere korku filmleri, intihar ve imha sahneleri göstererek dünyanın giderek kötüleştiğine inandırıyorlar.
Kaybeden, yalnız hisseden, depresyondaki ve umutsuz gençler bu tür oyunlara karşı savunmasız kalıyor.
ÇOCUKLARINIZLA KALİTELİ VAKİT GEÇİRİN
Mavi Balina veya diğer tehlikeli oyunlardan çocuklarınızı korumanın en iyi yolu, çocuklarınızla kaliteli vakit geçirmektir. Çocuklarınızla ne kadar çok vakit geçirirseniz, çocuklarınızın Mavi Balina ve diğer tehlikelerden etkilenme ihtimalleri azalacaktır. Mavi Balina’yla daha önce karşılaşmamış olsalar bile, kendilerine zarar verme eğilimli olan çocuklar genel olarak ailelerinden ilgi görmediklerini hissediyorlar.
İlgi görmediğini düşünen, arkadaş edinmekte zorluk çeken, odalarına kapanıp ya bilgisayar başında ya da telefon başında saatler geçiren çocuklar sanal tehlikelere karşı savunmasız. Özellikle bu yapıdaki çocuklara karşı aileler daha dikkatli olmalı ve çocuklarla güvene dayalı bir paylaşım ilişkisini kurmalıdır.
Gençleri tiyatroya, sanata, spora yönlendirin. Böylece internette geçirecekleri vakit azalacaktır.
Ebeveynler çocuklarıyla konuşmalı ve kendi seçimlerini yapabileceklerini ve hayır demenin yollarını tartışabileceklerini vurgulamalıdır. Her şeyden önemlisi de onları yargılamamaya çalışın.
ÇOCUĞUNUZU AKRAN BASKISINDAN NASIL KORURSUNUZ?
Doğru zamanda çocuğunuzla konuşun. İlla ki bir tören şeklinde “konuşmamız gerekiyor” diyerek özel bir ortamı zorlamaya gerek yok, aynı ortamı paylaşmak, onun hoşlandığı bir şeyleri birlikte yaparak akışında bir sohbeti geliştirmek gerekiyor. Çocuğunuz bunun bir sorgulama değil bir konuşma olduğunu hissetmeli.
Konuşmak demek, sizin sürekli art arda nasihatleri sıralamanız anlamına gelmiyor, art arda kuralları, doğruyu yanlışı dikte etmek anlamına gelmiyor, ergenler bu tür durumlarda genellikle tepkisel olur ya da kendilerini kapatırlar. Onu dinleyin. Yalnızca onunla konuşmaktan kaçının. Endişelerini ve deneyimlerini dinleyin. Onun endişelerini anlayın. Yoksa kendini rahatsız eden şeylerden bahsetmeye isteksiz hale gelir. Ona ‘hayır’ demenin yollarını öğretin. Eğer hayır demekte zorlanırlarsa, çocuklarınıza her zaman gelip sizinle konuşabileceklerini söyleyin. Çocuğunuzla iletişim sorunları yaşıyorsanız bir uzmandan yardım alabilirsiniz.”
BUNLARI ÇOCUKLARINIZA ÖĞRETİN
Hipnoz Uzmanı Başkak, çocuk istismarı ve cinayetlerini önleyici tedbirleri 8 madde halinde şöyle sıraladı:
6-7 yaşlarına kadar bütün çocuklar ebeveynler tarafından bilgilendirilmediği her konuda etkiye açıktır, maruz kaldığı her mesaj hipnotik telkin etkisinde ve ikna edicidir. Kötü niyetli büyüklere inanmaları an meselesidir.
Çocuklarla 3-4 yaşlarından başlayarak basit, net ve yaşlarına uygun bir dille bedenleri hakkında bilgi verilmeli; gerekirse konu hakkında uzmanlardan destek alınmalı.
Ebeveynlerinin yanında bir kez görmesi bile çocuğun, birinin sözlerine inanması için yeter sebeptir. “Güvenilir insan” olarak algılanan kişinin sözleri anında hipnoz etkisi gösterecektir. “Anne/babamızın izin vermediği her yer güvensiz ve her kişi yabancıdır” anlayışı çocuklara telkin edilmelidir.
Otorite figürüne karşı çocuklar zayıftır; büyük abi, abla, amca, öğretmen, komşu vs dahi olsa, anne/babanın izni olmaksızın çağrılan bir yere gitmemeleri, çocuğa öğretilmelidir. Aksi halde çocuk savunmasızıdır.
Çocuklar Oyuna karşı dirençsizdir ve oyun oynayan bir çocuğun zihni hipnoz durumundadır. Bedenin bir oyuncak olmadığı çocuğa öğretilmelidir. Bedendeki özel bölgelerin, özel olduğu ve o bölgelere dokunulmasının yanlış olduğu ve hangi bölgelere dokunmanın “kötü dokunuş” olduğu çocuğa uygun üslupla öğretilmeli; ebeveyne/öğretmene vs haber verilmesi gereken bir durum olduğu da anlatılmalı.
Arabaya binmek, arabasını sürdürtmek vs gibi çocuğa cazip gelen hobiler; cep telefonu, dijital oyun makineleri kandırma için bir araç olarak kullanılabilmektedir. Bu tür durumlara karşı titiz ve dikkatli olmalı, kontrolümüz dışında gelişebilecek bu durumlara karşı aileler uyanık olmalıdır.
“Sır” olgusuna karşı çocuk zihni zayıftır ve “aramızda kalsın, sırrımız olsun” şeklindeki sözler çocuk zihninde hipnotik telkin etkisindedir. Çocuklara koşulsuz kabul gördüğü ve nelerin sır konusu olamayacağı anlatılmalıdır. Habersiz bir yere gitmesinin ya da mesela özel bölgeye dokunuşun sır kapsamında olmayacağı ve haber vermesi gerektiği anlatılmalıdır.
Çocuk istismarı ve cinayetleriyle ilgili meslek grupları başta olmak üzere, aileler, okuldaki görevliler ve toplumun her kesimi “çocuk hipnozu” ve “çocuk zihninde hipnotik kabul oluşturan sistemler” konusunda eğitilmeli ve bu bakış açısıyla mevcut bilinçlendirme sistemleri geliştirilmelidir.
Çocuğunuz narsist mi?
Uzman Klinik Psikolog ve Hipnoz Uzmanı Mehmet Başkak, narsistliğin bir kişilik bozukluğu olduğunu ve temellerinin çocuklukta atıldığını bildirdi. Çocuklarının normal bir gelişim süreci geçirmediğini düşünen anne ve babaların endişelenmekte haklı olduklarını kaydeden Başkak “Çocukların narsist olup olmadığının nasıl anlaşılacağı” ve yapılması gerekenlerle ilgili şu bilgileri verdi:
BENMERKEZCİLİK AZALMIYORSA
“Küçük çocuklar, gelişimlerinin doğal bir parçası olarak bencildirler, çünkü ihtiyaçlarının karşılanması için bencil davranmaları gerekir ve başka insanların ihtiyaçlarını ve isteklerini anlayamazlar. Ergenlik dönemlerine geldiklerindeyse çocuklar, bağımsızlık mücadelesi verdiklerinden, tipik olarak benmerkezcidirler. Benmerkezciliğin büyüdükçe azalması gerekir. Azalmıyorsa sıkıntı vardır.”
ÖZGÜVEN NARSİSTLİK DEĞİLDİR
“Bir çocukta özgüvenin sağlıklı seviyelerde olması çocuğun ailesi ve toplum tarafından sevildiğine ve kendisine değer verildiğine dair inancını gösterir, bu nedenle çocuk kötü davranılmayı hak etmediğini düşünür ve bu tür davranışlara karşı daha dirençlidir. Kısaca, özgüven sahibi olmak benmerkezci olmak değildir.”
EMPATİ HİSLERİ GELİŞMİYORSA
“Çocuklukta tipik olarak görülen benmerkezciliğin, yetişkinlikte yerini zihinsel sağlığa bırakması için değişime uğraması gerekmektedir. Hem aile hem de toplum içinde uyumlu davranışlar sergileyebilmeleri için, çocukların başka insanların bakış açılarını görebilme ve onların yaşadıkları acılar karşısında empati yapabilme kabiliyetlerini giderek geliştirmeleri gerekmektedir.”
NARSİSİZMİN SİNYALLERİ!
Klinik Psikolog Mehmet Başkak, narsistik kişilik bozukluğunun yetişkinler için konulan bir tanı olduğunu belirtirken, çocukluk dönemine ait risk grubu hakkında ise şunları söyledi:
| Israrla insanları rahatsız edici ve bezdirici davranışlar sergileme, örneğin (kendi anne-babaları ve başka yetişkinler de dahil olmak üzere) insanlarla dalga geçme, onları tehdit etme, aşağılama.
| Israrla ve başkasının zarar görüp görmediğini önemsemeden kazanma isteği.
| Israrla kendi çıkarı için yalan söyleme. Yalan söylediğini kabul etmeme, yalanlarını başkasının hatası olarak gösterme, yalanlarını yüzüne vuran kişilere saldırma.
| Kendisini egoist bir bakış açısıyla aşırı derecede değerli görme.
| Başkalarının ihtiyaçlarından çok kendi ihtiyaçlarının karşılanması konusunda ısrarcı olma.
| Şartlar ne olursa olsun her zaman özel bir muamele görme ve istediklerini elde etme hakkı olduğunu düşünme.
| Eleştirilmeye, yanlışının söylenmesine ya da üzülmeye karşı agresif davranışlar sergileme
| Kötü sonuçlar için ısrarla başkalarını suçlama.
| İnsanlarla işbirliği yapmaktan ziyade onlarla rekabet içine girme.
| Kendi isteklerinin yerine getirilmesi, gerçekleşmesi uğruna ailesi dahil etraftakilerin kötü duruma düşmesini, üzülmesini hiç umursamama.
NE YAPMALIYIM?
Psikolog Başkak, çocuğu narsist olanların yapması gerekenleri de şöyle anlattı:
| Çocuğunuza empati yapmayı öğretin.
| Kaba ya da baskın karakter özelliklerine kıyasla dürüstlük ve kibarlık gibi karakter özelliklerine değer verdiğinizi gösterin.
| Çocuğunuzun özel muamele bekleyen davranışlarını değiştirmeye çalışın ve ona prensmiş, prensesmiş gibi özel muamelede bulunmayı bırakın.
| Açgözlülük ve hırslı olmayı onaylamadığınızı gösterin.
| Israrlı bir biçimde çocuklarınıza hep diğer insanların da hakkını, hukukunu ön plana koymasını öğretmeye gayret edin. (Narsist kişiler yaptıkları bir şeyi genelde başkalarına faydası olması için yaptıklarını söylerler ama aslında onu kendi çıkarları için yaparlar).
| Sağlıklı bir özgüven gelişimini destekleyin.
| Çocuğunuzun kendi problemleri ve başarısızlıkları yüzünden başka insanları haksız yere suçlamasına izin vermeyin.
| Çocuğunuzun davranışlarında bu özelliklerin çoğunu gördüğünüzde, bir uzmandan profesyonel yardım almaktan çekinmeyin, bilgi ya da yardım arayışında olmak bir güçlülük göstergesidir, zayıflık değil.
Yapılan bir araştırmaya göre Türk anneler itaatkar, Avrupalılar ise bağımsız çocuk yetiştiriyorlar.
**
Sağlıklı bir anne-çocuk ilişkisinin temeli, annenin ruh sağlığı ve çocuğa karşı davranışlarına bağlıdır.
**
Eskiden çocuğun evliliğin sürmesini sağladığını düşünürlerdi. Şimdi ise bu durumun değiştiğini düşünmek mümkün. Aileye bir çocuk gelmesiyle evlilikteki dengeler değiştiğinden çiftler bazen yeni düzene alışamayıp tercihini boşanmaktan yana kullanıyor sevgili dostlarım.
Ebeveyn olunca karı koca olmayı unutmak… Çocuk sonrası ilişkilerin bozulmasının büyük sebeplerinden biri bu. Eskiden insanlar kendilerini tamamen çocuğa adar, ona göre hayatını şekillendirirlerdi. Artık kendi isteklerimizi ve özel hayatımızı göz ardı etmek istemiyoruz.
Sadece ebeveyn değil birer birey olduğumuzun farkında olduğumuz için de istiyoruz ki ilgi görelim, sevilelim, onaylanalım… Bireysel alanını koruyup, sorumlulukların dengeli biçimde paylaşıldığı, empati ve vefanın olduğu her ailede çocuklar ailenin gücü kuvvetidir.
Eşlerin birbirlerine de zaman ayırması, çocuksuz da vakit geçirmeleri, çocuklarla şenlenen evi bir yuva sıcaklığına dönüştürmeyi kolaylaştırır. Selam olsun sizlere…
May 01
Bir Uzun Hava İçin Üç Kısa Nefes
I.
Göğsümde dalgalanan
ağır ve sessiz bir göldü
‘sevilmedim’ diyen kadınlar
Kanayarak çekiliyor şimdi damarlarımdan
güneşe yükselen sular
II.
bir damlaydı hayat anamın göz pınarında
koştum ve çoğaldı nehirler,
çok koştum
savaşa giden atlar gibi
parklarda sert bakıp kılıçlar kuşanınca
yok saydı beni tarihteki meydanlar
III.
Şairler Allah’la neden samimi mısralarda
neye göre yaşanıyor sabır
hangi yıkımdan sonra hatırlanır
okumadan büyüdüğün anlaşma
Mehmet Başkak
May 01
BOŞLUK
Dokunduğumda
Parmaklarımın eridiği yer
Hangimizin ruhudur?
Kokunla dolduğumda
Göğe çekilir içim.
Dağılır gövdemin harfleri,
uzaklara…
Ne sen varsın, ne ben
Sarıldığımızda,
Ilık bir soluk eser ufka.
Mehmet Başkak
May 01
Gülümsüyor çocuk yıkıntılar içinde
Heves söner, yer kırılır, gül kopar.
Ne şefkat tutar hayatı,
Ne izleyenlerin duası…
Üzülenler reklam arasındayken
Sökülür betonlar,
Annesinin bağrını ezer.
Gülümsüyor çocuk yıkıntılar içinde.
Kimin gözlerini bekliyor bu Marmara,
Ya bu ege!
Hangi acı için damlalarını biriktirir denizler?
Mehmet Başkak
May 01
Nasıl tutsam incinir
Nasıl tutsam incinir,
bir kuşun kırık kanadıdır sevmek
Çocuk gibi severim ya
Yetmedi ki kimseye,
Oysa içi de dışı gibi evimin.
Suya baktım, akıp gitti renkler.
Hep sevdiğinden önce gelir;
özlemek, akşamıdır kalplerin
Mehmet Başkak
Nis 28
Şem’ü Pervâne; İran Edebiyatı ve Divan Şiirinde Ateşe Uçan Kelebekler
“يَوْمَ يَكُونُ النَّاسُ كَالْفَرَاشِ الْمَبْثُوثِۙ
“O gün insanlar, ateş etrafında çırpınıp dökülen pervaneye dönecekler.”
(Kur’an-ı Kerim Kâri’a 4. Ayet)
Hatırlarım bir gece gözüme uyku girmedi
Duydum ki pervâne muma şöyle dedi:
Ben âşığım, eğer yanarsam yeridir,
Peki ya senin ağlayıp yanman nedendir?
Sa‘dî-i Şîrâzî
Hali perişan bir pervâne vardı,
Ateşe helâl kıldı tatlı canını.
Yüzlerce ateş ve dert içinde olan mumu gördü,
Sararmış yüzünün üzerinde gül rengi gözyaşı akıyordu.
Kâsım-ı Envâr
Kolumu kanadımı çırpıyorum pervâne gibi
Her ne kadar benim mumum görüşten uzak olsa da.
Seyf-i Fergânî
Senin yanağının mumunu arzulamaktayım
Tıpkı aydınlığı arayan pervâne gibi.
Seyf-i Fergânî
Tecelli mumunun nuru bizim gönlümüze kıvılcım attı
Tüm bu nuru ve ziyayı o aydınlıktan bulduk.
Ubeyd-i Zâkânî
Bazen mum gibi ışıldayıp parla aşk ile
Bazense pervâne gibi yanıp tutuş aşk ile.
Ubeyd-i Zâkânî
Sen mum sıfatlı olduğun için herkese yönelirsin
Ben ki pervâneyim ey mum! Benden yüz çevirme.
Selmân-ı Sâvecî
Senin şevkinle pervâne gibi yanıyorum ben,
Neden bir gece bile acımıyorsun bana, âşıkların mumu değil misin yoksa?
Selmân-ı Sâvecî
Acaba meclisin mumu ve meliklerin kandili
Pervâne gibi ne zamana dek yakacaksınız beni?
Selmân-ı Sâvecî
“… pervâne sabaha kadar kandilin etrafında döner, arkadaşlarının yanına gelir ve onlara bu yüce ilişkiden söz eder. Sonra vuslat özlemiyle kendini ateşin içine atar. Ateşin ışığı, hakikatin bilgisidir; sıcaklığı ve harareti hakikatin gerçekliğidir, o ateşte yok olmak ise hakikatin ta kendisidir.
Ona ateşin ışığı ve sıcaklığı yetmedi. Sonunda kendini ateşin içine attı. Bu sırada arkadaşları, gördüklerini anlatması için onun gelmesini bekledi. Ancak pervâne yanıp kül olmuştu, ne bir şekli kalmıştı ne de bedeni!”
Hallâc-ı Mansûr
Sen öfkelendiğin zaman
Senin etrafında ben pervâne gibi binlercesi yanar.
Rûdekî
Cihanı yaratan Yaratıcı sensin,
Dinin, gönlün ve canın sahibi sensin.
Tıpkı geceyi aydınlatan ay mumu gibi
Gündüzün gözü seninle aydındır.
Dakîkî
Aydın ruhum rüyasında,
Işıldayan bir mumun sudan çıktığını gördü.
Firdevsî
Rüzgâr bizim kandilimizi söndürdüyse de,
Mumumuz var, mum tutalım yolumuza!
Eğer o sultan gittiyse, bıraktı bize
Yüce ve soylu bir padişah!
Ferrûhî-i Sîstânî
Yaratıcı’nın yaktığı her bir muma,
Her kim tükürürse bıyığı yanar.
Muhabbet ateşinin yandığı gün,
Âşık, yanmayı mâşuktan öğrendi.
Bu yanıp yakılma sevgiliden ortaya çıktı
Mum alevlenmedikçe pervâne de yanmadı.
Ruhun kendisine kadeh olduğu şaraptan içtim,
Aklın kendisine divâne olduğu şeyle mest oldum.
Güneşin kendisine pervâne olduğu o mumdan,
Bana geldi bir duman ve düştü bir ateş!
Ebû Saîd-i Ebu’l-Hayr
Bu bedene düşmüş temiz can
Işıldayan bir mumdur.
Esedî-i Tûsî
Yıldız, güle döndü; felekse bağa bahçeye
Ülker yıldızı pervâne, ay ise kandile.
Esedî-i Tûsî
Gül, mum gibi yanınca (kızarınca) bülbül ona vuruldu
Gül, gül dalından ötürü, bülbül gülden ötürü ötmeye başladı bülbül.
Katrân-ı Tebrîzî
Nevruz gülünün kokusunu özlüyorum
O âlemi yakan güzelin hasretini çekiyorum
Mumdan üç şey öğrendim:
Ağlıyorum, eriyorum ve yanıyorum.
Mes‘ud-i Sa‘d
Her ne kadar senin ayrılığında mum gibi ağlayıp inlesek de
Onun uğrunda yanmak için, erimek için gelmişiz.
Emîr Muizzî
Eğer ayın nuru ve mumun aydınlığı senin ise
Öyleyse benim bu yanıp tükenişim niçindir?
Eğer mum sen isen, neden benim yanmam gerekir?
Eğer ay sen isen, neden benim eksilmem gerekir?
Emîr Muizzî
Gözyaşından dolayı aşk kadehi olan bir gözüm var,
Yanan bir canım var aşka pervâne olan!
Aşk hanesinde her gün mukîm olan benim
Tüm cihanın akıllısı, aşkın divânesi benim.
Emîr Muizzî
Sen saray mumusun, bense yanmış bir mum
Sen gökyüzünde dolunaysın bense bir hilal.
Abdulvâsî-i Cebelî
İlkbaharın gelişiyle bahçe puthaneye döndü
Gülün yanağı muma; rüzgâr ise pervâneye döndü.
Abdulvâsî-i Cebelî
Onun mum gibi olan yüzü, cihanın güzellik evi olduğu için
Can sahibi olanlar ise kendini onun yüzüne pervâne eyledi.
Hasan-ı Gaznevî
Ağlamaktan bir an olsun vazgeçersem eğer
Mum gibi birçok ateş saçarım ben.
Hasan-ı Gaznevî
Ayrılıkta yanıyorum hayalin utancı ile
Vuslatta yanıyorum biter korkusu ile
Mumun pervânesinin de hali işte böyledir,
Ayrılıkta yanmaz ancak vuslat yüzünden yanıp tutuşur.
Enverî
Yüzlerce nur ile dünyayı elinde tutan rahib
Onun gece mumu, çam ağacıyla daha güzeldir
Hâkânî-i Şirvânî
Onun sayısız nefeslerinden öyle bir hararet gelir ki
Yedi felek mumu (güneş) dahi erir mum gibi.
Hâkânî-i Şirvânî
Ben eğer gül bahçesinin bülbülü, mahfilin pervânesi olursam
Gül hazana döner, mum ise sönüp gider.
Zahîr-i Fâryâbî
Senin yüzün öyle bir mumdur ki her gece kendi nuruyla
Pervâne bağışlar göklerin ayına.
Zahîr-i Fâryâbî
Ey güzel sevgili! Sana cihanının mumu diye seslenirim ben,
Senin vuslatını sonsuz yaşam olarak adlandırırım ben.
Rûzbihân-i Baklî
Senin aşkınla yanıp yakılıyorum uzaktan uzağa
Çünkü pervânenin dayanma gücü yoktur nura.
Nizâmî
Pervâne gibi olan gönlü kederdeydi
Sabahın mumu aydınlattı onun işini.
Nizâmî
Ona Hoten mumu diye seslenirim ve bilirim ki bu hata değildir,
Hoten mumuna, Hoten mumundan başka ne denebilir?
Mucîruddîn-i Beylekânî
Ah ne çoktur o günler ki! Senin hayalinin huzurunda mum gibi
Gece vaktine dek öldüğüm, seher vaktine dek yandığım.
Mucîruddîn-i Beylekânî
Onun mum gibi yüzünün karşısında
Yanmayı tercih etmeli bir pervâne gibi.
Fahreddîn-i Irâkî
Gönül her iki âlemi arzularken (iki âlemi de) kaybeder
Ve her iki âlemin faydasını da zararını da kaybeder
Kendini muma vuran bir pervâne gibi
Senin göz kapağında canını feda eder.
Fahreddîn-i Irâkî
Aklın ankası, kandilin pervânesi gibi köledir
Senin cemâlinin mumunun parıltısı ile kanadı yanıktır.
Seyf-i Fergânî
Sen mum sıfatlı olduğun için herkese yönelirsin
Ben ki pervâneyim ey mum! Benden yüz çevirme.
Selmân-ı Sâvecî
Senin şevkinle pervâne gibi yanıyorum ben,
Neden bir gece bile acımıyorsun bana, âşıkların mumu değil misin yoksa?
Selmân-ı Sâvecî
Acaba meclisin mumu ve meliklerin kandili
Pervâne gibi ne zamana dek yakacaksınız beni?
Selmân-ı Sâvecî
Uzaktan ortaya çıktı bir pervâne
Raks ederek gelmiş sanki bir divâne
Mumun altında üstünde ziyadesiyle dolandı
Öptü her an mumu baştan aşağı
Ona yârim deyip işve yaptığında
Duman gibi attı kendini ateşin ortasına
Aydınlandı tüm vücudu baştanbaşa
Bir od ağacı gibi hoşça yandı mum huzurunda
Bir ses yükseldi, ey diri gönül!
Ey bahtı güzel ve kutlu gönül!
Aşk oyununun yolu işte budur vesselam!
Nâsır’ın sırlarını arayarak bul!
Nâsır-i Buhârâyî
Toplantı meclisinde bir pervâne gibi
Mumda yok eder tüm varlığını ve benliğini.
Abdurrâhmân-i Câmî
O aydınlıkta toplandılar
Pervâneler gibi muma doğru geldiler.
Abdurrâhmân-i Câmî
Pervâneyim ben, kendimi yakmak âdetimdir,
Tamamen yanmadıkça gönlüm huzur bulmaz benim.
Vahşî-i Bâfkî
Kendini senin için ateşe vurur pervâne
Ey mum! Pervâneye hürmet göster sen de.
Vahşî-i Bâfkî
Bir ateş yaktı ve gönül evi mutluluk mumuna döndü
Can kuşu geldi, onun başının etrafında kanat çırptı ve gitti.
Muhteşem-i Kâşânî
Hayâ perdesi ay ile sevgilinin arasında engeldir,
Mumu pervâneden ayrı düşürense fanustur.
Sâib-i Tebrîzî
Mum ile gül sana âşıktırlar bülbül ile pervâne gibi,
Ey hayat baharı! Ya sen kimin âşığısın peki?
Sâib-i Tebrîzî
Her yere gidiyorum, o mumun hasretiyle yanıyorum
Meclisten ayrılan pervâne için tüm cihan ateşe dönüşür.
Bîdil
Tamamen yanmadıkça bu çırpınışlar (sana) layıktır ey Bîdil!
Cana ateş sıçramış pervâne meşrebliyiz.
Bîdil
Her ne kadar pervânenin süsü ziyneti kanadı olsa da
Kendi kanadımı yaktım ve söylenmedim asla
…
Pervânenin kanadı bir kıvılcım ile yandı
Mumun yanma mühleti ise geceden sabaha kadardır.
Pervîn-i İ‘tisâmî
Aşk ateştir ve evi harabeye çevirir
Ateşin huzurunda mumun gönlü ve pervânenin kanadı birdir.
İ‘mâd-i Horasânî
Çemendeki pervâne (kelebek) dedi güle
Haydi, bana söyle
Sana kim vermiş de bana vermemiş
Böyle rengi, böyle kokuyu.
Reşid-i Yâsemî
Eğer bir kimse ile bir olmak istersen onun rengine gir
Bak da gör pervânenin nasıl da gül renginde kanadı var.
Meliku’ş-şuarâ Bahâr
Mum yerine kırmızı gül alevlendi çemende
Bülbülün kanadı yandı pervânenin kanadı yerine.
Meliku’ş-şuarâ Bahâr
Gülün aşkıyla bülbül, mumun sevdasıyla pervâne
Her biri yandı bir şekilde bir sevgili kederinde.
Meliku’ş-şuarâ Bahâr
Bir kişiyi ya da bir meclisi aydınlatınca
Parlaklığından bir şey kaybetmez mum
Bir kelebek bir gülün üzerine konarsa
O kelebekten bir zarar görmez gül.
…
Hoş kanatlı iki kelebek gibi
Dizginlerini seher yelinin eline vermiş.
İrec Mirza
Çimenliğe bir kelebek geldi fakat konmadı gitti
Dostlara yaptığın yersiz kahrın aklıma geldi.
Rehî-i Mu‘ayyerî
Bizim mum gibi her gülüşümüz gözyaşı kaynağıdır
Sanırsın bizim toprağımızı ağlayarak yoğurmuşlardır.
Kanadı yanık pervânenin kıvılcımdan korkusu yoktur
Şimşekten ne korkumuz olur bizim?
Rehî-i Mu‘ayyerî
İnsanoğlu asırlardır duygularını ifade etmede, his ve düşüncelerini karşı tarafa aktarmada edebiyat, müzik, şiir ve resim gibi birtakım araçlar kullanmıştır. İçinde tattığı hissi, tecrübe ettiği birtakım derin ve yüce duyguları ifade etmede zorluk çeken sanatçı, şair ve edipler muhatabına anlatmak istedikleri hislerini, aslına en yakın ve uygun bir şekilde dile getirebilmek için bütün bu unsurlardan faydalanmışlardır. Bu araçlardan birisi de şüphesiz edebiyat ve şiirdir. Şairler, çeşitli edebî sanatlardan istifade ederek duygularını söze dökmüşlerdir. İran edebiyatı şairleri de aynı şekilde çeşitli mazmun ve edebî sanatları kullanarak özel bir dil ile duygu ve düşüncelerini kaleme almışlardır. Bu mazmunlardan birisi de çalışma konusu olarak incelediğimiz şem‘u pervâne mazmunlarıdır. Söz konusu bu gibi ikili mazmunlara çeşitli sembolik anlamlar yüklenerek zamanla birtakım hikâyeler meydana getirilmiş ve bu mazmunlar birer kahraman olarak değerlendirilmiştir. Gül ü bülbül gibi şem‘ u pervâne de temsîli olarak sıkça kullanılan, sembolik anlamlar taşıyan bir hikâyedir. Başlangıçta tasavvufî çerçevede ateşin etrafında dönen pervâneye işaret edilmiş; sonraki asırlarda küçük de olsa bazı anlam değişiklikleri söz konusu olmuştur. Bu çalışmada İran edebiyatında genel çerçevede şem‘ ve pervâne kelimelerinin nasıl anlamlandırıldıkları; anlam değişikliğine uğrayıp uğramadıkları değerlendirilmeye çalışılacaktır.
Fatma Topuz Çetinkaya
İran Edebiyatında Şem‘ ve Pervanenin Anlam Serüveni
…Pervane, sabaha dek alevin çevresinde döner; arkadaşlarının yanına gelir ve onlara, görkemli bir anlatımla, bu tanrısal ilişkisinden söz eder. Sonra tam bir birleşmeyi özleyerek kendini alevin cilvelerine kaptırır.
Alevin ışığı, gerçekliğin bilgisidir; sıcaklığı, gerçekliğin gerçekliğidir; onunla birleşme (tek oluş) ise, gerçekliğin Doğru’sudur.
Ona alevin ne ışığı yetiyordu, ne de sıcaklığı; kendisini alevin içine fırlatıverdi. Bu sırada, onun söylentilerle kanmadığını bilen arkadaşları, son içgörüsünü anlatması için gelmesini bekliyorlardı. Ama o anda pervane, yanmış, kül olmuş, dağılmıştı; ne bir biçimi kalmıştı, ne bedeni, ne de ayırtedici bir belirtisi. Şimdiki duyarlığıyla dönebilir miydi arkadaşlarının yanına? Şimdiki ruhsal durumuyla dönebilir miydi? O, içgörü aşamasına varınca, sözlerden uzaklaşmayı
başarmıştı. İçgörüsündeki varlığa ulaşınca da içgörüyle bir ilişkisi kalmamıştı.
Hallâc-ı Mansûr
Tavasin- Enel Hak
Senin zülfün zincirse, divânesi benim. Senin aşkın ateşse, pervanesi benim. Senin yeminine ant olsun ki kadeh benim. Senin aşkınla bizzat (sen oldum) ama sana yabancı da benim.
Ahmed Gazzâlî
Hem-reng oldu şem ‘ ile pervane yanıcak
Gerçi Hayali eylemez azdüd lctima’
Hayali
Yakıp vücudunu eyler kebüd pervane
Görünce şem’i hemügüş-ı düd pervane
Naili
Pervane gibi yanmayıcak nar-ı ‘ aşka ten
Ol şem ‘-i hüsne vas i olımazsın cihanda sen
Şeyhülislam Yahya
Ey seher kuşu! Aşkı pervaneden öğren.
Çünkü o yanmışın canı gitti de sesi çıkmadı.
Sa’dî-yi Şîrâzî
Aşk ateşinin yandığı o gün; âşık, yanma usulünü maşuktan öğrendi. Yanma ve yakılma dost katından belirlendi, ortaya çıktı. Şem’, yanmadıkça pervane de yanmadı.
Ebû Sa’îd-i Ebû’l-Hayr
Güneş, senin aya benzeyen yüzünün utancından dolayı terlemekte. Mum, pervane gibi senin yanağın sevdasından dolayı yanma ve yakılmada.
Hâcû-yı Kirmâni
Yüreği yanan mumun (dili) kerpeten/makas ile kesildiği için gönülleri (aşktan dolayı) solmuşlardan gönül sırrını gizleme.
Hâcû-yı Kirmâni
Ey mum! (gözlerinden) kanlı gözyaşı dökme. Ağlamak(la) sarhoşlara ne(yi) öğretirsin?
Hâcû-yı Kirmâni
Geceyi gündüze katıp safâ vü zevk kılmaga
O bezmin yaktılar her gûşesinde şem‘-i tâbânı
Hayâlî
Münevver oldı meclis ittibâ‘-ı şer‘-i enverle
Ziyâ artar alındukda fetîl-i şem‘-i bezm-ârâ
Kâmî
Heves iden yüzini görmege gerek ki yana
Ki şem’ odına pervâne bu hevâya düşer
Hoca Dehhânî
Benzümün rengi tonukdur yandugumı şem’e sor
Kim benümle yanmag içre her gice hem-reng olur
Hoca Dehhânî
Şem‘ Hak’dur kelebek sensin anı
Bulmayasın komayınça sen seni
Kendüzin terk ide Gülşehrî meger
Kim bula ol istedüginden haber
Kim ene Hû-y-ıla kaçan bir ola
Sen ene yigidericek Hû kala
Gülşehrî
Mantıku’t Tayr
Şem’a bir gice didi Pervâne ben
Âşık u ma’şûk-ile vuslatda sen
Yâr ile olmış senün işün şöyle nûr
Ben yanarken andan uş peyveste dûr
Şem’ dir âşık benem kim her gice
Subh olınca yanaram ucdan uca
Sini bir şu’le kaçurur şöyle hâm
Durur amuş ben yahılınca temâm
Ben bekâ virüp fenâyı almışam
Riştesin cânumun oda salmışam
Ana irdümvirdügüm-çün ben beni
Sen seni dirsin bulamazsın anı
Ahmedî
İskendernâme
Ben nice şerh eyleyem dil derdini dil-dâra kim
Şem‘ gibi tutuşan evvel zebânımdır benim
Ahmed Paşa
N’ola sûz-ı derûnın yana yana aglasa ‘Âşık
Ki şem‘ün aglamak yanmak yakılmakdur ezel şânı
Âşık Çelebi
Hep yâr içün degül mi meclisde ey ‘Atâyî
Hûn-ı derûnı câmuñ sûz u güdâzı şem‘üñ
Nev‘î-zâde Atâyî
Yandursa n’ola şem‘-i ruhına beni dilber
Şem‘üñ dahi pes yandugı pervâne içündür
Muhibbî
Mahabbet mihr-i tâbından vücûdın yandırur yokdur
Beni söylerler ey meh bir dahi şem‘-i şebistânı
Rahîmî
Şâm-ı hecründe leb ü haddünle gördi sûzişem
Cân eridüp subha dek yanup tüter her bâr şem‘
Rahîmî
Yandı yakıldı baña külbemde gice hâlin
Odlar yanar başında varmış belâsı şem‘üñ
Emrî
Meclisde germ olup saña öykündi nâgehân
Ol şermden erir geçer ey gül-‘izâr şem‘
Amrî
Yandurdı lâlenüñ ruhuñ ey meh çerâgını
Şem‘ün eritdi hasret odı içi yagını
Mesîhî
Bu gice şem‘ senüñ sûzişüñ görüp ey dil
Eridi yüreginüñ yagı yana yana seni
Vasfî
Sanasın bir yalın yüzlü kuloğlı dil-beridür şem‘
Başında şu‘le anun Enverî sarı külâhıdur
Enverî
Dilber hayâli şevki ile yandı subha dek
Bir ayag üzre şem‘-i şebistân geçen gice
Mihrî Hatun
Meclisde gice Emrî pervâneye gazabdan
Bir pâre âteş oldı yandı likâsı şem‘üñ
Emrî
Yok gonca ile gülde te’sîr-i nâzı şem‘üñ
‘Âşık-küş olmag ile var imtiyâzı şem‘üñ
Nev‘î-zade Atâyî
Böyle yandurmaz idi her gice pervânelerin
Olmasa sencileyin şem‘-i şebistân ser-keş
Hayretî
Âhir gülün gurûrı helâk ide bülbüli
Pervâneyi oda yaka şem‘ün tegâfüli
Şeyhülislam Yahyâ
Nâ’ilî şu‘le-i hüsnün sakın âh-ı dilden
Şem‘-i kâfûr-ı şebistân-ı melâhatdur o mâh
Nâ’ilî
Nûrdan ruhsâre vü kâfûrdan cism
Emriyâ Şem‘-veş mahbûb-ı râ‘nâ ruh güzel kad nâzenîn
Emrî
Şem‘-i ser-keş dir isem n’ola o nâzük-bedene
Yüzidür şu‘le-i şem‘ ü saçıdur ana fetîl
Revânî
Ben du‘â-gûyın sögerse tañ degül ol mâh-rû
Dil uzadur kendüye cân virene her bâr şem‘
Ziyâ‘î
Şem‘-veş sarı külâhıyla beni yakdı begüm
Bir gözi odlı yalın yüzli kuloğlı güzeli
Enverî
Sanasın bâda karşu şu‘le-i şem‘-i münevverdür
Geyer zerrin küleh hûbân gâhî rast gâhî kec
Nev‘î
Hele bu gice kimün meclisinün şem‘i idün
Ki hased odına yakdun beni pervâne gibi
Revânî
Ol şem‘-i cem‘ geceler aglatmaga beni
Meclislere rakib ile handân olup gider
Ahmed Paşa
Egerçi şem‘ yalıñ yüzlü bir güzel kuldur
Saña mı beñzer ol anuñ bahâsı bir puldur
Emrî
Rûşen budur ki meş‘ale-dâr olmasa sana
Halk arasında bulmaz idi i‘tibâr şem‘
Revânî
Bir eti cânı yirinde hûbdur ol sîm-ten
Şem‘üñ ey dil cism-i zârında ne et vardur ne cân
Mesîhî
Tâc-ı zer ile germ olup öykündi yâra şem‘
Od oldı yakdı anı ser-â-pâ o tâc-ı zer
Emrî
Düşer od şem‘ diline bu sebebden ki olur
Dil uzadub geceler ol meh-i tâbân ile bahs
Fuzûlî
Dil uzatdı sen şeh-i ‘âlî-cenâba gördiler
Şem‘-i bezm-ârânun iy meh-pâre boynın urdılar
Enverî
Şem‘ beñzer dil uzatmış yâra kim yanmazdan öñ
Burnına kıl takdı üstâd eyledi ber-dâr hem
Emrî
Göreli cânâ cemâlüñ şem‘ini pervâne-veş
Bâl ü perden geçmişem küllî yakup nâr olmışam
Emrî
Başka işimiz yohdı ki bir şem‘-i cemâlin
Pervânesi âşüftesi sûzendesiyiz biz
Nigârî
Hüsn-i dil-berden ziyâ uğurlamadıysa eger
Dâ’imâ şem‘-i şeb-efrûzun neden boynunda ip
Revânî
Lebi mey gözi sâkî şem‘ yüzi
Yine özi bize nedîm gerek
Kadı Burhaneddin
Ehl-i dil yañagunâ şem‘-i münevver didiler
Boyuña tûbâ vü dudaguña kevser didiler
Ahmedî
‘Anber-âlûd olalı hâl u hatuñdan haddüñ
Aña dil-sûhteleri şem‘-i mu‘anber dirler
Emrî
Ruhlaruñ şem‘i virür nûrını şems ü kamerüñ
Yüzüñüñ şevkiyile zulmeti gider seherüñ
Adlî
Ruhı bir şem‘-i nûrânîdür ol mâh-ı şeb-ârânuñ
Bakılmaz rûyına gözler kamaşur âftâb-âsâ
Süheylî
Ehl-i ‘ışkuñ kimi handân kimi giryân oldugı
Bu ki şem‘-i ‘ârızuñda nûr peydâ nâr hem
Emrî
Bezm-i cemâle şem‘-i ruhun olalı sirâc
Bâzâr-ı mihre komadı ey meh-likâ revâc
Helâkî
Yakub başında şevk-i ‘izâruñla nâr şem‘
Aglar gözi yaşını döker zâr zâr şem‘
Mesîhî
Meclisde ruhuñ şevkiyile şem‘ oda yandı
Zevk-i lebüñi tuydı kadeh agzı sulandı
Me’âlî
Yanmaga gelmiş imiş bezme ‘izâruñdan şem‘
Işılatmış ucını dün gice pervâneye nâr
Emrî
Var iken mihr-i ruhuñ ortaya atıldı diyü
Şem‘a bir yan başı geldi bu gice pervâne
Gelibolulu Alî
Şem‘-i meclis germ olup öykündügüyçün yüzüne
Astılar bâzârda sonra zebânın yaktılar
Ahmed Paşa
La‘line öykündügiçün lâle ruhsârına şem‘
Lâleye dâg urdılar şem‘üñ zebânın yakdılar
Mihrî Hatun
Öykünürse ol kamer-rûya çıkup fânûsdan
Bir tabancayla yüzün şem‘ün karardur rûzgâr
Enverî
Hatundur şâm-ı zulmet gerdenündür şem‘-i kâfûrî
Fürûzân olmaga gül-nâr haddüñden alur nûn
Bâkî
Bezm-i cemâl içinde şem‘ üzre dûda benzer
Şol âteşin ruhunda bu ‘anberîn kâkül
Revânî
Perîşân olsa ol kâkül cemâlüñde bahâ artar
Fitîl-i şem‘e beñzer kim tagıldukca ziyâ artar
Gelibolulu Alî
Eksük degül başından her bâr tîg-i mihnet
Gîsûna öykünelden zülf-i dırâzı şem‘ün
Şeyhülislam Yahyâ
Meger bir şem‘-i kâfûrî durur engüşti dildârun
K’ucında nakş-ı hınnâdan olur geh geh ‘ayân âteş
Revânî
Kadd-i sîmînüñ senüñ bir şem‘dür kâfûrdan
Dûd-ı ‘anber-bûy farkında olan kâkül gibi
Süheylî
Sen şem‘ gibi gayr ile meclisde gülersin
Ben akıtırım yaş ile kan yandım elinden
Ahmed Paşa
Dilber hayâli şevki ile yandı subha dek
Bir ayag üzre şem‘-i şebistân geçen gice
Mihrî Hatun
Bagrınun yagın eritdi subha dek akıtdı dem‘
Yâr önünde çok tenezzül eyledi dün gice şem‘
Şeyhülislam Yahyâ
Geh ayağı baglu geh boynu nedendür bilmezem
Bir perî ışkında olmuşdur meger dîvâne şem‘
Fuzûlî
Olmadı ol mâha rûşen yandugum hicrân günü
Yandugum şeb tâ seher şem‘ün ne bilsün âfitâb
Fuzûlî
Bir birümüzle belâ bezminde her şeb subha dek
‘Işk odından yanıcı şem‘-i şebistânlar bizüz
Hayretî
Şem‘-veş sûz-ı derûnı ‘arz ider Bâkî sana
Yana yana kalmadı bî-çârenün bagrında yag
Bâkî
Ezelden ebede yanayım ben senün içün
Ben şem‘ degülem ki yarım gice dükenem
Kadı Burhaneddin
Yanmagı her gece benden ögrenir ey mâh şem‘
Marifet tahsil eder beklerse yanım sûhte
Hayâlî
Şem‘ gibi sanmanız tenhâ zebânım sûhte
Âteş-i âhımla oldu hânümânım sûhte
Hayâlî
Ey Me’âlî gûyiyâ fânûsdur cismüñ senüñ
Şem‘dür dil anda fânûs örtüsi pîrâhenüñ
Me’âlî
Tenüm kanlu yaşumla âl fânûs-ı hayâl oldı
İçinde dil yanar san şem‘-i pür-envâra dönmişdür
Rahîmî
Fitîl-i şem‘-i meclis olsa bir şeb rişte-i cânım
O şâh-ı hüsne bâri rûşen itsem sûz-ı pinhânım
Neylî
Külbemde nâr-ı ‘ışk ile ey Emrî şem‘-veş
Ten şem‘dânı içre yanar her bir üstühân
Emrî
Nemdür dime sor Ahmedîyi kim ne sebebden
Yahılur iken şem‘ bigi gözleri nemdür
Ahmedî
Gözleriçün ölenün nergis dikün hâkinde kim
Şem‘ yakmak dostlar ‘âdet durur sîn üstine
Revânî
Kabrüm üzre serv diküñ şem‘ yakuñ dostlar
Çün beni hâk eyleyen şevk-ı ruh u bâlâsıdur
Adlî
Hâk olursa şevk-i ruhsâruñla cism-i sûhtem
Kabrüm üzre şem‘-i kâfûrî ola her üstühân
Mesîhî
Kabrüm üzre gel bu vaz‘ ile ol can diyeler
Bir saru şem‘ ile zeyn olmış kimündür bu mezâr
Ca‘fer Çelebi
Hasreti nârından ol mâhun ölürsem ey refîk
Kabrüm üzre her gice yaksun benüm ahbâb şem‘
Zâtî
Şem‘lerle kûyuna gelmiş gece mâh-ı felek
‘Âkıbet yüz karalığıyla tutulur ol levend
Hayâlî
Gül meclisinde dâ’imâ bülbül şetâret itmede
Pervâne-i bî-çâreyi nâr-ı mahabbet itdi kül
Şeyhülislam Yahyâ
Ey perî pervâ yimez pervâne per yandurmadan
Olmasun bir pâre tek şem‘-i şebistândan cüdâ
Hayretî
Şem‘e gör pervâneler varın yakup eyler feda
Yog iken yanında anuñ billâh perden lezîz
Muhibbî
Her şeb zebân-dırâzlık eyler egerçi şem‘
Tahsîn ki sabr ider yine pervâne söylemez
Gelibolulu Alî
Pervâneyi gör yârına hep varını verdi
Fehm eyle ki Rahmî budur âdâb-ı muhabbet
Harputlu Rahmî
Yan âteşe pervâne-veş itme yine efgân
Ey ‛âşık-ı miskîn budur âdâb-ı mahabbet
Şeyhülislam Yahyâ
‘Işk eri çokdur velî ‘âşık hemân pervânedür
Terk-i cân idüp yanar şem‘e ol bî-pervâyı gör
Muhibbî
Cümle ‘âşık yanar ‘aşk âteşine yâr odına
Zâhir egerçi bunu şevkile pervâne yapar
Nigârî
Sen avurduñ ötdürürsin ‘âşık ey bülbül odur
Yanar od içre girür pervâne feryâd eylemez
Zâtî
Yanmayam mı âteş-i dîdârıña gördükçe ben
Haşre dek pervâne zîrâ nârdan olmaz halâs
Leylâ Hanım
Hasta cânum ‘ışkı odına yahılursa n’ola
Şem‘a düşüben yahılmahdur işi pervânenüñ
Ahmedî
Şeb-i zülfinde çün gördüm cemâl-i şem‘-i ruhsârı
Yanan pervâne-veş evvel dutışan bâl ü perdür
Muhibbî
Ayaga düşsem görüp tân mı cemâlüñ şem‘ini
Yanıcak şem‘ ayagına dökülür pervâneler
Muhibbî
Subha dek yandım dolandım şem‘-i ruhsarıñ görüp
Bezm-i ‘aşkın ‘âdetin fehm eyledim pervâneden
Harputlu Rahmî
Aña ‘âşık mı dirler şem‘-i hüsne
Yanup pervâne-veş olmaya nâ-bûd
Muhibbî
Şem‘-i cemâle meyl ile pervâneler gibi
Yanup yakılmadadur işimüz rûzgârda
Gelibolulu Alî
Bulduk şeb-i firâk-ı visâlinde inşirâh
Pervâne-meşrebüz bize rûşen degül sabâh
Kâmî
Şîve vü nâzı kamu hüsn ehli senden ögrenür
Nitekim pervâneler yanmagı benden ögrenür
Muhibbî
Nedendir itmez oldı âteşim te‘sîr cânâna
Yanup yakıldıgım gördükçe hayrân oldı pervâne
Leylâ Hanım
Ben yandım ‘aşkın âteşine gice gündüz âh
Pervâne dahi gice yanar rûz u şeb degil
Leylâ Hanım
‘Işk işin pervâneden ögren yüri ey ‘andelîb
Kül ider eczâsını ‘ışk âteşi feryâdı yok
Zâtî
‘Işk işin pervâneden ögren yüri ey ‘andelîb
Kül ider eczâsını ‘ışk âteşi feryâdı yok
Zâtî
Pervâne verdi bezmde bir şem‘e varını
Bülbül gibi çemende hezâr-âşnâ degil
Harputlu Rahmî
Bülbül ü pervâne ger bir bâdeden serhoş
Pes neden birisi gûyâ birisi hâmûş olur
Nehcî
Yanmagı pervâneden kıldım ta‘allüm tâ-seher
Nâle vü efgânı ammâ bülbül-i şeydâdan ahz
Leylâ Hanım
Kays u Ferhâd baña ‘aşkda emsâl olmaz
Bülbül-i dil-şüde pervâneye hem-hâl olmaz
Şeref Hanım
Eger meclisde âh itsem şerer-efşân olur nâlem
Bu sâz u söz el-hak bülbül ü pervâneden gelmez
Mezâkî
Oda yakmışdur şeb-i zülfinde perr ü bâlini
Şem‘ üzre sûhte pervânedür haddüñde hâl
Emrî
Şem‘-i meclis germ olup öykündügiyçün yüzüne
Asdılar bâzârda sonra zebânın yakdılar
Ahmet Paşa
Germ olup kendüyi teşbîh itdügi’çün yüzüne
Yakdılar şem‘ün zebânın asdılar bâzârda
Cem Sultan
San çârsû-yı hüsnde tarrâr-ı zülf-i dost
Bir uğrıdurki dâmeni altında var şem‘
Mesihî
Bezm-i hüsnüñe vücûdum şem‘dür pervâne dil
Bu yanan cânum fetîlidür yüregüm yagıdur
Mihrî Hâtun
Dil uzadur bahs ile ol ‘ârız-ı handâne şem‘
Od çıkar ağzından etmez mi hazer kim yane şem‘
Fuzûlî
Anuñ teg kim perîşânlık ziyâsın arturur şem‘üñ
Maña cevrüñ ziyâd olmak saña meylüm füzûn etdi
Fuzûlî
Ey Fuzûlî şem‘-veş mutlak açılmaz yanmadan
Tâblar kim sünbülinden rişte-i cânuñdadır
Fuzûlî
Derd-i dil söyler zebân-ı hâl ile her gâh şem‘
‘Aşk tavrından eder pervâneyi âgâh şem‘
Hayâlî
Gönlümü kandîl-i tersâ gibi bir kâfir yakup
Şâm-ı hecrinde Hayâlî eyledi hem-râh-ı şem‘
Hayâlî
Virür zevk ehline şevki dem-â-dem
Şeb-i ‘işretde bir yil mûmıdur nây
Bâkî
Çerâğ-ı mâh-ı enverden yakar ol ‘ârız u gerden
Girîbânuñ senüñ bezm-i letâfet şem‘dânıdur
Bâkî
Göñlüme mihrüñ ziyâsı gelse ey hurşîd-ruh
Aña beñzer ilte bir hayr ehli bir zindâna şem‘
Ravzî
Her gice pervâneye gayzın idüp izhâr şem‘
Subha dek yel mumlarıyla gezdürür her bâr şem‘
Sâbit
Mevlevîler gibi dönsün üstine pervâneler
Oldı Mevlânâ-sıfat mustağrık-ı envâr şem‘
Sâbit
‘Ahdinde emîndür kef-i ‘ayyâr-ı sabâdan
Zer-tâc-ı ser-i şem‘-i fürûzân-ı zamâne
Mezâkî
Kandîl-i hüsnüñe yañılup nâ-gehânî şem‘
Dil uzadalı odlara yandı zebân-ı şem‘
Cem Sultan
Asılmış iken odlara yakmak revâ degül
Düşdi zemîne çün kesilüp rîsmân-ı şem‘
Cem Sultan
Her encümende encüm-i eşkin döküp yire
Diñlenmeyüp yakar oda her gice cânı şem‘
Cem Sultan
Şem‘-i dîdârıña pervâne gibi yandım idi
Çekdiğim derd ü belâyı o zamân andım idi
Moralızâde Leylâ Hanım
Bezm-i aşka nitekim pervâne geldin ey gönül
Yan yakıl ol şem’-i hüsne yana geldin ey gönül
Şeyhülislâm Yahyâ Efendi
Âdâb-ı bezm-i vuslatı pervâneden görün
Bülbül gibi değil-durur ol ehl-i hâldir
Bâkî
Yanmağa mûm ise dil şem’-i ruh-ı dildâra
Kimse gûş eylemesin nâleni pervâne gibi
Haşmet
Aşk odu evvel düşer m a’şûka andan âşıka
Şem’i gör kim yanmayınca yakmadı pervaneyi
Fuzuli
Şem-i meclis gerin olup öykündüğiyçün yüzüne
Astılar bâzârda sonra zebanın yaktılar
Ahmed Paşa
Pertev-i şem’-i tecellî-i cemâlu’llâha
Özini ‘âşık-ı zâr yakmaga pervâne gelür
…
Aşk-ı dilberle nedür hîç sorma ahvâlüm benüm
Şem’i gör pervânenün hâline yana yana bak
Derviş Pervâne
İşte bu noktada mum, pervaneye; sabrı, arınmanın yollarını ve iç gözlemi öğreten bir kılavuz kimliğiyle çıkar karşımıza. Pervane, kendisini varlıktan haberdar ederek yoluna ışık tutan mumun kılavuzluğunda gerçek hedefini belirleyecek; böylece yalnızlıktan ve belirsizliklerden kurtulacaktır. Mumun alevi karşısında hayal kurmaya devam eden pervanenin “yalnızlığı artık boşluğun yalnızlığı değildir. Yalnızlık küçük ışık sayesinde somutlaşmıştır” (Bachelard);
…
Kendi alevinde, tükeninceye kadar, varlığını sürdürmeye çalışan ve gerçeğe ulaşabilmek için ne şekilde mücadele edilmesi gerektiğinin en güzel örneğini veren mum karşısında pervane hayranlığını gizleyememektedir. Zira “Aleve karşı doğal-cesaretle söylersek-doğuştan bir hayranlığımız var. Alev, görme hazzının vurgulanışını, her zaman görülenin ötesini belirler. Bizi bakmaya zorlar” (Bachelard)
Ateş karşısında kurulan hayaller, sıradan hayallerin çok daha ötesinde bir şeydir. Çünkü “Alev, dünyada, hayali davet eden nesneler içinde en büyük imge yapıcılarından biridir. Bizi hayal kurmaya zorlar. Onun karşısında, algılanan şey, daha hayal kurmaya başlanır başlanmaz, hayal edilenin yanında önemini yitirir. Kendi metafor ve imge gücünü en değişik tefekkür alanlarına taşır alev” (Bachelard).
Pervanenin aleve beslediği bu hayranlık, ona geçmişteki hatıralarının kapılarını birer birer açmakta ve o bu hatıralarını hayallerle süslemektedir. Alev karşısında tefekküre dalan pervane, bir süre sonra, alevin titreyişinin, ilahı olanın karşısındaki acziyet ve sonluluk nedeniyle olduğunu anlayacak ve aleve duyduğu hayranlık neticesinde o da titremeye başlayacaktır.
…
Yaratılmış olan canlıların tümünde olduğu gibi, mumda da pervanede de ilahı olana yönelme ve buna bağlı olarak da yükselme iç güdüsü vardır.
…
Gerçeğe ulaşmak zamanı hızlandırmakla mümkün olacaktır. “Ateşi düşünen kişi için ateş , değiştirme, zamanı hızlandırma ve yaşamı sonucuna ulaştırma isteği uyandırır. Bu koşullarda düşleme gerçekten büyüleyici ve çarpıcı olur. İnsan yazgısını açıp genişletir” (Bachelard). “Ateşle arındırma ilkesinin nedeni ateşin maddeyi ayrıştırması ve katkıları yok etmesidir. Başka bir deyişle, ateşten geçen bir şey türdeşleşir, böylece anlaşır” (Bachelard).
H. Gamze Demirel
“Şem’ ve Pervane”nin İçsel Yolculuğuna Dair Felsefi Bir Yaklaşım
PERVANE VE MUM
Hatırlıyorum bir gece gözüme uyku girmemişti;
Mum pervaneye şöyle söylüyordu:
“Ben âşığım, yansam revadır bana;
Fakat sen niçin ağlıyor, niçin yanıyorsun?
Dedi: “Ey benim bîçare âşığım!
Gitti bal gibi tatlı Şirin’im benim”.
Şirin’im benden uzağa gidince,
Ateş, Ferhat gibi eritti beni.
Hep bu sözleri söylüyor,
Her an sararmış yanağından gam seli akıtıyordu.
Ey iddiacı! Aşk senin işin değildir;
Çünkü ne sabrın var ne de buna gücün kuvvetin!
Sen hamsın, bir kıvılcımdan kaçıyorsun;
Bense tamamen yanıncaya kadar durmuşum.
Aşk ateşi sadece kanadını yakar senin,
Bir de bana bak, büsbütün yaktı beni.
…
Birisi muma ey alçak diye seslendi,
Bir sevgiliye git ve sana lâyık olanı al!
Ümit yolunu gördüğün yere doğru git,
Sen ve mum sevgisi, nereden nereye?
Semender değilsin, ateşin etrafında dolaşma,
Çünkü (önce) mertlik gerekir, sonra savaş.
Bir bak yanıp yakılan pervane ne dedi,
Hayret, ne kadar yansam da niye korkayım ki!
Gönüldeki ateş Halil gibidir bana,
Sanki bu alev bir gül gibidir bana.
Ben kendimi isteyerek atmıyorum ateşe;
Çünkü şevk zinciri vardır boynumda.
(Ateş) uzaktayken yaktı beni,
Şimdi yakmadı ateş beni.
Benim yok olma isteğim nedendir bilir misin?
O olduğu sürece ben olmasam da revadır.
Yanıyorum, çünkü makbul sevgili odur,
Çünkü dostun ateşi sirayet eder ona.
Celâl Metînî
Söz canın neticesidir, canım neden azalsın?
Sanma ki pervane gibi can düşmanımdır.
Mes‘ûd-i Sa‘d
Pervane ateşten nasıl korkar, nasıl uzaklaşır?
Çünkü onun için ateşte huzur vardır.
Attâr
Bahçe, misk kokulu nergisten dolayı kâfurdan mumu yaktığı zaman
Hava ona gümüşten sayısız pervane saçar.
Ezrekî-yi Herevî
Kendimizi yakıyor ve canı mum gibi feda ediyoruz,
Mum meclisinin olduğu her yerde biz pervaneyiz.
Asla insaf etmez, ben yaralı yorgun,
Onun pervanesi olayım, o da meclisin mumu.
Bir gece perdeyi kaldır mum gibi,
Hepimiz yanalım pervane gibi.
Pervanenin gönül ateşi mumdan dolayıdır; fakat
Mum olmasa da senin yanağın gönlümü eritir.
Pervane gibi gönül huzuru müyesser olsa bana,
Sevgilinin mum gibi olan yüzüne doğru uçarım ancak.
Bu hikâyenin sırrını ancak mum dile getirir,
Aksi halde pervanenin konuşmaya takati yoktur.
Senin kandil gibi olan yüzüne pervane oldu mum,
Ben seni düşünüyorum; haberim yok ki kendimden.
Hâfız
Mumun gönlünün halini pervaneye sor.
Hacû-yi Kirmânî
Bizim aşkımızı konuşmaktan dolayı zamane unuttu
Gül ile bülbülün konuşmalarını, mum ve pervanenin hikâyesini.
Câmî
Pervanenin mum ile ne konuştuğunu duydun mu?
Ayrılıkta sen mi daha çok yanmışsın ben mi, söyle?
Vassâf
Kendini övmek mumun işi değildir, yoksa mumun eli
Bir pervanenin eteğini tutmak için uzun olurdu.
Pervanenin dışarıda yanması garip değildir
Çünkü sönmüş mum senin hareminde ışık saçmaya başlar.
Mum çalıların arasında kıvılcımlar gibi uçuyor,
Senin etrafındaki pervane ise bir kez uçuyor.
Sâib
Mumun ağlayışı pervanenin matemi için değildir,
Sabah yakındır, o kendi karanlık gecesini düşünür.
Gördün mü mum haksız yere nasıl kanına girdi?
Bir an bile aman vermedi ki geceyi sabah etsin.
Hekîm Şifâyî
Benim sırrım pervanen gemisinde yazılıdır,
Mum, benim yanıp yakılmamın bir mısraıdır.
Molla Fakîh-i Belhî
Mumun gelini eğer fanusun mahfesine oturursa,
Pervanenin kanadı mutluluk çölünde akan kuma döner.
Mirzâ Muiz-zi Fıtrat
Bir mum bir gecede binlerce pervaneyi öldürür.
“Mecmûatu’l-emsâl”den, Hint baskısı.
Bizim gönlümüzdeki ateşi hiç düşünmezsin sen, evet
Mum pervanenin yanışından neden korksun ki?
Kemâlî
Pervanenin mezar taşında şu yazıyı gördüm;
“Beni yakan ateş kendisini de yaksın.”
Ateş eğer binlerce kıvılcım çıkarırsa
Pervanenin kaynaması (yanması) hüküm olur.
Sarhoş pervanenin tek amacı erimek,
Mumun ayağında yanmak idi.
Urfi-yi Şîrâzî
Senin yüzünün aşığı pervane olur bülbül değil
Bu ateşten dolayı yanar fakat feryat etmez.
Dihkân-i Sâmânî
Senin etrafında gönüller kuşu o kadar çok kanat saçtı ki,
Senin kandilinin ağayı pervane kanadıyla dolmuştur.
Muştâk-i İsfehânî
Onun pervanesi canımı almak için gelirse bana,
Mum gibi o an bir nefeste canımı feda ederim.
Ey mum! Pervaneyi rahat bırak bu gece; çünkü ben
Gönül ateşiyle senin huzurunda mum gibi eririm.
Daha ne zamana kadar mum gibi küstahlık edeceksin,
Murad pervanesi geldi, ey sevdalı, sus.
Ayrılık gecesi bana bir vuslat pervanesi gönder (bana vuslat izni ver)
Yoksa senin kederinle bütün dünyayı mum gibi yakarım.
Hâfız
Çimenlikte mum yerine kırmızı gül ışık saçtı,
Pervanenin kanadı yerine bülbülün kanadı yandı.
Gülün şevkiyle bülbül, mumun sevdasıyla pervane
Her biri bir sevgilinin gamında bir şekilde yanar.
Meliku’ş’Şuara Bahar
Eğer bir kişiyle dost olmak istersen onun rengine boyan
Bak, kelebeğin kanadı gül ile nasıl da aynı renktir!
Benim gönlümü aydınlatan o mum yuvamdan gitti.
Gülümün takati yoktur; çünkü benim pervanem gitti.
Meliku’ş’Şuara Bahar
Mum eğer yelden dolayı söndüyse, garipsemeyiniz
Varlık pervanesinin ömrü bitti; yele veriniz.
Meliku’ş’Şuara Bahar
Ey zarif yaradılışlı pervane,
Ey şerefli yaratık pervane!
Ey latif kanat sahibi,
Düşmandan korkmadığın gibi
Ancak ateşin yanında açarsın kanadını.
Sen öldün ey pervane ve sanat öldü.
Musiki, güzellik ve kelimeler öldü.
Ey hain mum! Gamla, kederle perişan ol;
Pervaneyi öldürdün, inkâr da etmiyorsun…
Meliku’ş’Şuara Bahar
Eğer mum ateşten kurtulmak istiyorsa,
Ateş neden pervanenin harmanını yakıyor?
Mumun vefasını överim; çünkü yandıktan sonra her an
Pervanenin mateminde başına kül saçar, yas tutar.
Pervîn-i İ‘tisâmî
Ben, pervane ve mum dışında herkes uyudu
Biz iki üç delinin hikâyesi uzun bir hikâyedir henüz.
Dün gece bir kez olsun pervane gibi olayım dedim.
Mum, güzelce gülümseyerek “bir kez azdır” dedi.
İ‘mâd-i Horasanî
Ey Fars şiirinin mumu! Can, pervaneye minnet duydu;
Senin için, dost olma derdiyle kendine yabancı oldu.
Mes‘ûd-i Ferzâd
Aydın kişilerin gönlünde yük değilim bir toz gibi;
Yeşillikte ve gül üzerinde pervanenin gölgesiyim.
Yeşilliğe bir kelebek geldi; fakat konmadan gitti.
Senin dostlara yersiz kahrın aklıma geldi.
Daha çok öncekilerin şiir tarzının etkisi altında kalmıştır:
Yarı canlı mum gibi senin hevesinde yandık
Ağlayarak bina kurduk, senin için yandık.
Bir gece pervane yandı ve onun canı rahata erdi,
Biz ömürler boyu senin cefanın kederiyle yandık!
Mum eğer eriyerek ölürse, ne gam!
Çünkü aşkın ışığı ile Mehtabın nuru, pervanenin külünden yeşerdi.
Rehî-yi Mu‘ayyerî
O güzel benli ve yüzlü kelebeği görüyor musun?
Gömleğin kılıfından dışarı çıktı.
Altın noktalarla dolu kol ve kanatla,
Bir bir yeşillikteki güllere uğrar,
Bunu öper, diğerine geçer.
Îrec Mirzâ
Çimendeki bir kelebek güle: “Bana söyle,
Kim bu güzel rengi ve kokuyu sana vermiş, bana vermemiş?
Ey güzel yüzlü gül! Görüntü ve desen bakımından senden eksik değilim,
Neden senin gibi güzel kokulu değilim, bana cevap ver!
Cennet hurisi gibi nazlanarak her güle konmak istersin
Bazen (güle) konar bazen de etrafta uçarsın.
Reşîd-i Yâsemî
Onca bahar geldi, kelebek ve gül sarhoş oldular.
Ben ise hala uçma fırsatını arzuluyorum.
Kelebeğin kanadı neden kırıldı?
Neden her köşeye keder oturdu?
Hûşeng-i İbtihâc (Sâye)
Mumun yanmaktan korkusu yoktur,
Çünkü o, bu yanışta yalnız değildir.
Bu yolun sonunda ölüm olsa da, ona ne!
Çünkü pervanesi de onunla birliktedir.
Hûşeng-i İbtihâc (Sâye)
Solmuş bir gül söylüyor ve dökülüyordu,
Kesinlikle üzgün bir kelebek ah çekiyordu.
Mehdî-yi Ehevân-i Sâlis
Zifaf yatağından daha beyaz bir defterde
Birleştiririz…
Güneşin sıcaklığındaki çocuk, laleyi
Tandırdan daha yakıcı sanıyordu.
Hayalinin hamurunu o tandıra atmak ve
Kendi ekmeğinden kelebeklere yiyecek vermek istiyordu.
Nâdir-i Nâdirpûr
Güller açıldı,
Hoş renkli ve güzel.
Nazla birlikte,
Başları tutuldu.
Kelebekler yeniden
Birlikte uçarak
Güller açıldığı için
Güllere kondular.
Dalga başını sahillere vuruyor
Kayık ise sabahı izleyerek gitmiş.
Uyku gözden kelebek gibi uçuyor
Gözü uyandırmış geçiyor.
Abbas Yemînî-i Şerîf
ŞEM‘ u PERVÂNE
شمع و پروانه
Geceleri ışığın çevresinde dönen pervanenin klasik Doğu şiirinde âşığı temsil ettiği ve muma (şem‘) âşık olduğu yaygın bir kabul olarak yer almaktadır. Pervanenin mum ışığı etrafında her seferinde ona daha yaklaşarak döndükten sonra kendini aleve atıp yok etmesi sevdiğiyle yakıcı bir vuslata ermek şeklinde düşünülmüş ve bu düşünce şairler için orijinal bir ilham kaynağı olmuştur. Şem‘in yanarak ışık vermesi, pervanenin de bu ışık çevresinde dönüp durması âşık ile mâşukun durumuna benzetilmiştir. Ayrıca şem‘ çeşitli kelimelerle oluşturduğu terkiplerde kinaye yoluyla “ay, güneş, sevgili” anlamlarının yanı sıra “ilâhî nur, mürşid-i kâmil, Kur’an, Hz. Muhammed” gibi tasavvufî mânalarda da kullanılmıştır. Kur’an’da insanlar uçuşan kelebeklere benzetildiği gibi (el-Kāria 101/4) hadislerde de kendini ateşe atmaya çalışan pervanelere teşbih edilmiştir. Bunlar şem‘ u pervâne konulu şiirler için önemli bir ilham, telmih ve istişhâd kaynağı teşkil etmiştir.
Sadık Armutlu
Klasik edebiyatımızda hakiki aşkı anlatan metafor pervanedir. Mecazi aşkı bülbülle, gülle anlattığı gibi şairlerimiz, hakiki aşkı da pervaneyle anlatırlar. Pervane, mum etrafında dönerek can veren küçücük kelebeklerin adıdır; gözünüzle bile göremezsiniz, çok küçüktürler, muma aşıktırlar. Sevgililerin etrafında döne döne aşkları arttıkça yaklaşırlar, iyice yaklaşırlar, ateşe temas ederler ve külleri mumun dibine düşüverir. Şair de aşkın izini ancak pervanenin küllerinden bulabilirsiniz diyerek bize yol gösterir. Hakiki aşkı, feragati, fedakârlığı temsil eden şeydir pervane. Can veriyor bak sesini dahi çıkarmıyor. Bülbülü azarlar şair: “Niye bağırıyorsun feryat ediyorsun, hiçbir şey verdiğin de yok. Hâlbuki bak, pervane can veriyor ama senin gibi ses çıkarmıyor.” Niyâzî-i Mısrî: “Pervaneden al gizli sevda haberini sen” diyor. Pervane onu temsil ediyor. Filozof Rıza Tevfik’in bir şiirinde geçen bir mısra idi, biz oradan etkilendik, bize isim babası oldu o şiir: Bilmedim kim oldu bu hâle sebep, Ağladım ümidim hêba oldu hep, Bendeki sûz-i dil var mıdır acep, Tutuşup can veren pervanelerde.
Hayati İnanç
Esrar-ı suziş-i dili alup zebana şem ‘
Söyler Iisan-ıhal ile hep yana yana şem ‘
Beliğ Mehmet Emin
Layık ki encümende erürse hicibdan
Sırr-ı nihan-ı ‘aşkı getürdi Iisana şem ‘
Beliğ Mehmet Emin
“Benim ve sizin durumunuz; ateş yakıp da, ateşine cırcır böcekleri ve kelebekler düşmeye başlayınca, onlara engel olmaya çalışan adamın durumuna benzer. Ben sizi ateşe düşmeyesiniz diye iç kuşaklarınızdan tutuyorum, siz ise benim elimden kurtulmaya, (ateşe girmeye) çalışıyorsunuz.”
Hz. Muhammed (s.a.v.)
“Kıyamet günü insanlar, Sırât (köprüsüne) sevkedilirler ve Sırât’ın her iki yanından kelebeklerin ateşe düşmesi gibi düşerler. Allah dilediği kimseyi rahmetiyle kurtarır. Daha sonra meleklere, peygamberlere ve şehitlere şefaat etmeleri için izin verir. Onlar da şefaatte bulunurlar ve (lehlerine şefaat ettikleri kimseler ateşten) çıkarılırlar. Yine şefaat ederler ve (ateşten) çıkarılırlar. Yine şefaat ederler ve (ateşten) çıkarılırlar. Kalbinde zerre kadar iman olan (ateşten) çıkarılır.”
Hz. Muhammed (s.a.v.)
“Ey iman edenler! Kelebeğin ateşin peşinden gittiği gibi yalanın peşinden gitmenize sebep olan nedir? Şu üçü dışında tüm yalanlar ademoğluna günah yazılır: Bir adamın karısını hoşnut etmek için söylediği yalan veya bir kimsenin savaş hilesi olarak (düşmanı aldatmak için) söylediği yalan veya bir kimsenin iki müslümanın arasını bulmak için söylediği yalan.”
Hz. Muhammed (s.a.v.)
“Allah, göklerin ve yerin nurudur. Onun nurunun misali, içinde meşale bulunan bir kandil yuvasına benzer. O meşale, bir cam fanus içinde; o cam fanus da, sanki ince bir yıldız gibidir. Ne doğuya ne de batıya ait olmayan mübarek bir zeytin ağacından tutuşturulur. Onun yağı, hemen hemen ateş dokunmasa bile ışık saçar. Nur üstüne nur! Allah, dilediğini nuruna ulaştırır ve insanlar için böyle misaller verir. Allah her şeyi bilir.”
(Kur’an-ı Kerim Nur suresi 35. ayet)
Aşkar süzülüp misâl-ı ankâ
Ol âteşe girdi bî-muhâbâ
Ateş Denizlerini Mumdan Kayıklarla Geçmek/Geçmemek
- Şem u Pervane bercestesi derliyorum Üstadım. Kim ateş kim kelebek her şey karıştı
- Derli toplu olmuyor bazen derleyince.
Nis 28
Pervîn İ’tisâmî’nin mezar taşına yazılmasını vasiyet ettiği şiiri
İşte yastığı kara toprak olan
Edebiyat âleminin yıldızı Pervîn’dir
Gerçi felekten acıdan başka bir şey görmedi
Sözleri gerçi olabildiğince tatlıdır
Onca sözün sahibi, bugün
Fatiha ve Yasin istemektedir
Dostların onu anması güzel olur
Dostsuz kalp, üzgün bir kalptir
Gözde toprak çok can yakar
Göğüste taş çok ağırdır
Bu yastığı görüp ibret alır
Her kimin hakikat gören gözü
varsa Her kim olsan ve nereden gelsen de
Varlığın son yeri burasıdır
Bir insan ne kadar zengin olsa da
Bu noktaya varınca fakirdi
Kazâ nerede saldırırsa
Çare teslim olmak, edep itaattir
Doğurmak, öldürmek ve gizlemek
Zamanın eski bir usulü ve tarzıdır
Ne mutlu o kişiye ki bu sıkıntı mekanında
Bir gönle teselli vesilesi olur
